Tâm thức chúng ta đang trong tù túng sâu sắc; chúng ta bị xiềng. Bên trong là nhà tù của chúng ta, không phải bên ngoài. Các bức tường của nhà tù không phải ở bên ngoài chúng ta; nó tồn tại sâu trong vô thức của chúng ta. Nó tồn tại trong bản năng của chúng ta, nó tồn tại trong ham muốn của chúng ta, nó tồn tại trong vô nhận biết của chúng ta.Tự do là mục đích và nhận biết là phương pháp để đạt tới mục đích đó.
Và khi bạn thực sự tự do bạn là người chủ; sự nô lệ biến mất. Bình thường chúng ta có thể có vẻ tự do, nhưng chúng ta không tự do. Có thể có vẻ chúng ta là người chọn, nhưng chúng ta không là người chọn đâu. Chúng ta bị kéo, bị đẩy bởi các lực vô thức.
Khi bạn rơi vào tình yêu với người đàn bà hay đàn ông, bạn có cho rằng bạn đã quyết định điều đó không, nó có phải là chọn lựa của bạn không? Bạn biết hoàn toàn rõ bạn không thể chọn để yêu, bạn không thể buộc mình yêu ai đó được. Bạn không phải là người chủ, bạn chỉ là nô lệ của lực sinh học. Đó là lí do tại sao trong mọi ngôn ngữ cách diễn đạt là ‘rơi vào tình yêu’ – bạn rơi vào trong tình yêu: bạn rơi từ tự do của mình, bạn rơi từ tính ích kỉ của mình. Nếu tình yêu là chọn lựa của bạn, bạn sẽ vươn lên trong tình yêu, không rơi vào tình yêu. Thế thì tình yêu sẽ là từ tâm thức, và nó sẽ có phẩm chất hoàn toàn khác, cái đẹp khác, hương thơm khác.
Tình yêu thông thường bốc mùi – bốc mùi của ghen tuông, giận dữ, hận thù, sở hữu. Nó không phải là tình yêu chút nào. Tự nhiên đang buộc bạn hướng tới cái gì đó không phải là từ chọn lựa của bạn; bạn chỉ là nạn nhân. Đây là cảnh nô lệ của chúng ta. Ngay cả trong tình yêu chúng ta cũng là nô lệ, nói gì tới các thứ khác? Tình yêu dường như là kinh nghiệm lớn lao nhất của chúng ta; cho dù điều đó chỉ là sự nô lệ, cho dù trong điều đó chúng ta chỉ khổ.
Mọi người khổ trong tình yêu nhiều hơn trong bất kì cái gì khác. Khổ lớn nhất là ở chỗ nó lừa bạn – nó tạo ra ảo tưởng rằng bạn là người chọn, và chẳng mấy chốc bạn biết rằng bạn không phải là người chọn; tự nhiên đã giở thủ đoạn ra với bạn. Các lực vô ý thức đã chiếm quyền sở hữu bạn, bạn bị sở hữu. Bạn hành động không từ ý riêng của mình; bạn chỉ là phương tiện. Đó là khổ đầu tiên mà người ta bắt đầu cảm thấy trong tình yêu, và khổ này lẩy cò cho toàn thể dây chuyền khổ.
Chẳng mấy chốc bạn trở nên nhận biết rằng bạn đã trở thành phụ thuộc vào người khác, rằng không có người khác bạn không thể tồn tại được, rằng không có người khác bạn bắt đầu mất đi mọi ý thức về nghĩa, ý nghĩa. Người khác đã trở thành cuộc sống của bạn, bạn hoàn toàn phụ thuộc; do đó những người yêu liên tục đánh nhau, bởi vì không ai muốn bị phụ thuộc, mọi người đều ghét phụ thuộc. Không ai muốn bị sở hữu bởi ai đó khác bởi vì bị sở hữu nghĩa là bị thu lại thành đồvật. Toàn thể nhân loại chịu khổ bởi lẽ đơn giản là mọi mối quan hệ cứ thu bạn lại, cứ làm cho nhà tù của bạn ngày một nhỏ hơn.
Theo Osho